r e k l a m a

r e k l a m a

Analiza składu pigmentów stosowanych w polskich gabinetach makijażu permanentnego pod kątem ryzyka reakcji alergicznych

Anna Postawa, Radosław Śpiewak

Zakład Dermatologii Doświadczalnej i Kosmetologii, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków

Sugerowany sposób cytowania: Postawa A, Śpiewak R: Analiza składu pigmentów stosowanych w polskich gabinetach makijażu permanentnego pod kątem ryzyka reakcji alergicznych. Estetol Med Kosmetol 2017; 7: 001.pl.

DOI: http://dx.doi.org/10.14320/EMK.2017.001.pl
Summary in English: DOI: 10.14320/EMK.2017.001.en

Streszczenie

Zauważalne jest rosnące zapotrzebowanie na zabiegi z zakresu makijażu permanentnego. Preparaty używane do wykonania zabiegu zawierają szereg substancji mogących spowodować wystąpienie reakcji niepożądanych po wykonaniu makijażu permanentnego. Producenci powinni przestrzegać norm oznakowania składów na opakowaniach pigmentów, jednakże często informacje te są trudne do zdobycia.

Celem pracy była analiza deklarowanych składów preparatów do makijażu permanentnego pod kątem występowania składników o znanym potencjale uczulającym. Dodatkowym celem pracy było poznanie częstości problemów występujących po zabiegu makijażu permanentnego wśród klientek polskich gabinetów.

Materiały i metody: Analizie poddano 80 preparatów używanych do makijażu permanentnego, które podzielono na 5 kategorii: pigmenty do brwi (32 preparatów), pigmenty do ust (27), pigmenty do kresek typu "liner" (7), modyfikatory koloru (9) oraz kamuflaże (5). Następnie oceniono częstość występowania w nich poszczególnych składników, ze szczególnym uwzględnieniem występowania metali i innych substancji potencjalnie uczulających i drażniących. Ponadto poddano anonimowej ankiecie 110 klientek dwóch gabinetów, które oproszono o podanie informacji na temat występowania problemów skórnych po użyciu kosmetyków, makijażu czasowego, makijażu permanentnego i tatuażu oraz po kontakcie z przedmiotami metalowymi.

Wyniki: W badanych 80 produktach do makijażu permanentnego zidentyfikowano 29 substancji w tym 18 barwników: tlenek chromu (III), wodorotlenek chromu (III), tlenek żelaza amonowy, difosforan manganu, dwutlenek tytanu, tlenki żelaza (4 pigmenty), krzemian magnezowo- aluminiowy, lazuryt, sadza, N-(5-chloro-2,4-dimetoksyfenylo)-4-[[5-12490 [(dietyloamino)sulfonylo]-2 metoksyfenylo]azo]-3-hydroksynaftaleno-2-karboksamid, 6-hydroksy-5-[(4 - sulfonianofenylo)azo]naftaleno-2- sulfonian disodu i jego nierozpuszczalne laki, sole i pigmenty barowe, strontowe i cyrkonowe, 6-hydroksy-5-[(2-metoksy-4-sulfoniano- molilo)azo]naftaleno-2-sulfonian disodu, 6-chloro-2-(6-chloro-4-metylo-3- 73360 oksobenzo[b]tien-2(3H)-ylideno)-4- metylobenzo(b]tiofenen3(2H)-on, [29H,31H-ftalocyjanina(2-) 74160,N29,N30,N31,N32]miedzi, 5-hydroksy-1-(4-sulfofenylo)-4-((4- 19140 sulfofenylo)azo)pirazolo-3-karboksylan trisodu i 11 substancji pomocniczych. We wszystkich badanych preparatach znalazła się woda i gliceryna, w 98,75% pigmentów znajdował się alkohol izopropylowy. Najczęściej stosowanymi barwnikami były dwutlenek tytanu (CI 778917) wystąpił w 78,75% preparatów oraz w 70% czarny tlenek żelaza (CI 77499). Dwa barwniki spośród wymienionych w składach preparatów: CI 73907 oraz CI 56110 nie występowały bazie danych Komisji Europejskiej CosIng oraz w załącznikach do Europejskiej Dyrektywy Kosmetycznej. Problemy skórne (swędzenie utrzymujące się ponad 2 tygodnie po wykonaniu makijażu permanentnego) stwierdzono u 3,9% ankietowanych. Próbę uczuleniową przed wykonaniem makijażu permanentnego wykonano u 14,5% kobiet. Problemy skórne po kontakcie z metalowymi przedmiotami stwierdzono u 32,3% ankietowanych.

Wnioski: Najczęściej używanymi barwnikami w pigmentach wykorzystywanych w makijażu permanentnym są biały dwutlenek tytanu i czarny tlenek żelaza, w każdym pigmencie znajduje się woda i gliceryna. Cztery spośród 5 kobiet korzystających z makijażu permanentnego jest przed zabiegiem pytana o wcześniejsze reakcje niepożądane. Jedna na 25 kobiet ma problemy skórne utrzymujące się ponad 2 tygodnie po zabiegu makijażu permanentnego.

Słowa kluczowe: tatuaż, makijaż permanentny, pigmenty, barwniki, alergia, kosmetyki.

Wstęp

Makijaż permanentny jest techniką bazującą na sztuce tatuażu, zyskującą coraz większą popularność wśród kobiet i mężczyzn, "polegającą na wszczepianiu płytko pod skórę barwników, zwłaszcza korygujących usta i okolice oczu" [Słownik Języka Polskiego 2017]. Zauważalny rozwój i wzrost zainteresowania dziedziną pigmentacji poszerzył ją nie tylko o pigmentację brwi, ust, kresek typu "eyeliner", ale także pigmentację różu na policzkach, brodawki sutkowej, skalpu oraz korygowanie blizn. Aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na kolory barwników, producenci wprowadzają na rynek coraz więcej pigmentów. Według wiodącego producenta pigmentów Doreme [2017] "Barwniki do makijażu permanentnego są gwarancją jakości i bezpieczeństwa. To nieorganiczne a zarazem mineralne, stabilne i hipoalergiczne pigmenty. Zawierają tlenki tytanu, żelaza chromu, krzemiany, siarczki, sole metali. Neutralne dla organizmu nie zawierają konserwantów oraz substancji rakotwórczych. Nadają się dla alergików czyli osób u których stwierdzono niepożądane lub niebezpieczne dla zdrowia skutki uboczne mikropigmentacji".

Zwiększa się także świadomość klientów w temacie wykonywania zabiegu. Osoby korzystające z tych usług zwracają uwagę nie tylko na efekt i bolesność zabiegu, ale także na bezpieczeństwo i higienę wykonania, trwałość pigmentu w skórze i możliwość wystąpienia reakcji alergicznych. Istotną kwestią z punktu widzenia osób wykonujących makijaż permanentny (,,linergistów" ) , oraz usługobiorców wydaje się możliwość przeanalizowania składów preparatów używanych w pigmentacji. Znanych jest niewiele badań dotyczących reakcji alergicznych występujących po makijażu permanentnego, znacznie więcej wiadomo na temat problemów skórnych zastosowaniu kosmetyków i tatuażu. Według Federalnej Agencji Żywności i Leków preparaty używane w tatuażu i makijażu permanentnym są klasyfikowane jako kosmetyki. Jednak jak wiadomo kosmetykami są substancje lub preparaty przeznaczone do zewnętrznego kontaktu z ciałem człowieka: skórą, włosami, wargami, paznokciami, zewnętrznymi narządami płciowymi, zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, których wyłącznym lub podstawowym celem jest utrzymanie ich w czystości, pielęgnowanie i ochrona. [Rzeźnik i wsp. 2012] W 2003 i 2004 roku FDA otrzymała ponad 150 raportów o działaniach niepożądanych u konsumentów dotyczących preparatów do makijażu permanentnego, a możliwe jest że faktyczna liczba kobiet których dotyczy problem była większa. W 2012 roku Agencja otrzymała raporty o infekcjach wynikających z zanieczyszczonych preparatów, spowodowało to wycofanie ich z rynku. Ponadto obawy zgłoszone przez społeczność naukową w sprawie pigmentów stosowanych w preparatach do tatuażu, skłaniają FDA do zbadania ich bezpiecznego stosowania i oceny efektów niepożądanych związanych z zastosowaniem preparatów do makijażu permanentnego. (ang. Food and Drug Administration, FDA) [FDA 2012].

Cel pracy

Celem pracy była analiza deklarowanych składów preparatów do makijażu permanentnego pod kątem występowania składników o znanym potencjale uczulającym. Dodatkowym celem pracy było poznanie częstości problemów występujących po zabiegu makijażu permanentnego wśród klientek polskich gabinetów.

Materiały i metody

Zebrano informacje dotyczące deklarowanych składów 80 pigmentów stosowanych przez autorkę niniejszej pracy, a także koleżanki w "zaprzyjaźnionych gabinetach". Analizie poddano pigmenty sprzedawane w polskich sklepach internetowych oraz na Międzynarodowych Targach Kosmetycznych Beauty Forum w Warszawie, gromadzone w okresie od października 2016 do maja 2017 roku. Dane niezbędne do analizy zgromadzono na podstawie dokumentacji fotograficznej etykiet z nazwą oraz składem, oraz na podstawie danych uzyskanych od producentów. Następujących producentów : "Biotek", "Bioevolution", "Li Pigments", "Doreme", "Fashion", "Brows", "Phi Contour".

W tabeli A1 (materiały dodatkowe) opisano wszystkie analizowane pigmenty z wyszczególnieniem nazwy, producenta, przeznaczenia, liczby składników ogółem, składem, ceny 100 ml produktu wyrażonej w PLN. Następnie w tabeli A2 (aneks) wykonano zestawienie składników występujących w preparatach zgodny z Międzynarodowym Nazewnictwem Składników Kosmetyków INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients) oraz funkcje poszczególnych substancji według bazy danych Komisji Europejskiej CosIng [CosIng 2017]. Szczególną uwagę zwrócono na występowanie składników potencjalnie uczulających oraz barwiących bazując na informacjach zawartych w załącznikach do Europejskiej Dyrektywy Kosmetycznej z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczącego preparatów kosmetycznych [Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 2009].

Ponadto za pomocą anonimowej ankiety Sensiquest® (www.sensiquest.pl kod 2017-02-pigmenty_vl) poddano ankiecie 110 klientek dwóch gabinetów kosmetologicznych w wieku od 20-63 roku życia (60 klientek gabinetu Estetology w Częstochowie i 50 klientek gabinetu Madeleine w Opolu). Poproszono o podanie informacji dotyczących występowania chorób skóry, reakcji niepożądanych po zastosowaniu kosmetyków, oraz po wykonaniu tatuażu i makijażu permanentnego, alergii na metale oraz leczenia w poradni alergologicznej i dermatologicznej. Formularz ankiety dołączono do aneksu, wyniki przedstawiono w tabelach i zakodowano w celu przeprowadzenia statystyki opisowej. Kompletna dokumentacja wypełnionych anonimowych ankiet została złożona w archiwum Zakładu Dermatologii Doświadczalnej i Kosmetologii UJ.

Wyniki

Na potrzeby badań zidentyfikowano 80 pigmentów do makijażu permanentnego zgodnie z przeznaczeniem: 32 pigmenty do brwi, 7 pigmentów do kreski typu ,,liner", 5 pigmentów od kamuflażu, 9 modyfikatorów koloru i 27 pigmentów przeznaczonych do ust. Łącznie udało się zidentyfikować 29 substancji w tym 18 barwników w tym: tlenek chromu (III), wodorotlenek chromu (III), tlenek żelaza amonowy, difosforan manganu, dwutlenek tytanu, tlenki żelaza (4 pigmenty), krzemian magnezowo- aluminiowy, lazuryt, sadza, N-(5-chloro-2,4-dimetoksyfenylo)-4-[[5-12490 [(dietyloamino)sulfonylo]-2 metoksyfenylo]azo]-3-hydroksynaftaleno-2-karboksamid, 6-hydroksy-5-[(4 - sulfonianofenylo)azo]naftaleno-2- sulfonian disodu i jego nierozpuszczalne laki, sole i pigmenty barowe, strontowe i cyrkonowe, 6-hydroksy-5-[(2-metoksy-4-sulfoniano- molilo)azo]naftaleno-2-sulfonian disodu, 6-chloro-2-(6-chloro-4-metylo-3- 73360 oksobenzo[b]tien-2(3H)-ylideno)-4- metylobenzo(b]tiofenen3(2H)-on, [29H,31H-ftalocyjanina(2-) 74160,N29,N30,N31,N32]miedzi, 5-hydroksy-1-(4-sulfofenylo)-4-((4- 19140 sulfofenylo)azo)pirazolo-3-karboksylan trisodu i jego nierozpuszczalne laki, sole i pigmenty barowe, strontowe i cyrkonowe, oraz 11 substancji pomocniczych (zagęstniki, rozpuszczalniki i konserwanty). W 78 z badanych preparatów odnaleziono przynajmniej jeden metal. Mediana występowania metali w pojedynczym preparacie wynosi 4. Rycina 1 przedstawia ilość metali w pojedynczych badanych preparatach do makijażu permanentnego. Tabela 1 przedstawia częstość występowania poszczególnych barwników ogółem. Najczęściej stosowanym barwnikiem okazał się biały pigment dwutlenek tytanu (CI 778917), który znalazł się w 63 (78,8%) pigmentach. Drugim pigmentem według częstości występowania 56 (70,0%) okazał się czarny tlenek żelaza (CI 77499). Zidentyfikowano jedną substancję z grupy barwników azowych - czerwień allura (CI 16035).

Dwa zidentyfikowane pigmenty: CI 73907 oraz CI 56110 nie były uwzględnione w bazie danych Komisji Europejskiej CosIng [CosIng 2017] oraz w załącznikach do Europejskiej Dyrektywy Kosmetycznej z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczącego preparatów kosmetycznych [Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 2009]. Oba wyżej wymienione barwniki znajdują się w pigmencie "Orient" producenta Phi Contour. W każdym z analizowanych składów preparatów (100%) znalazła się woda i gliceryna, a w 75 (98,8%) znajdował się alkohol izopropylowy.

Tabela 1. Częstość występowania poszczególnych pigmentów w preparatach do makijażu permanentnego (%)

*nazwy związków ustalone na podstawie www.wikipedia.org [Wikipedia 2017] oraz www.chemicalbook.com [Chemblink 2017], pozostałe zostały odnalezione w bazie danych Komisji Europejskiej CosIng oraz w załącznikach do Europejskiej Dyrektywy Kosmetycznej z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczącego preparatów kosmetycznych.

Ryc. 1. Ilość metali w pojedynczych badanych preparatach do makijażu permanentnego (%)

Tabela 2. Częstość występowania substancji pomocniczych w preparatach do makijażu permanentnego

Wyniki badań ankietowych

Wiek uczestniczek ankiety wynosił od 20 do 63 roku życia, mediana: 28 lat. Spośród wszystkich uczestniczek badania 66 (60%) przyznało, że nie miało nigdy choroby skóry, 29 (26,4%) kobiety miały epizod choroby skóry trwający nie dłużej niż 6 miesięcy, 10 (9,1%) chorowało dłużej niż 6 miesięcy, a 5 (4,5%) kobiet nie było w stanie określić ile trwała ich choroba skóry. Rycina 2 przedstawia częstość występowania problemów skórnych po zastosowaniu kosmetyków, tatuażu czasowego, makijażu permanentnego i tatuażu trwałego.

Ryc. 2. Częstość (%) występowania problemów skórnych po zastosowaniu kosmetyków, tatuażu czasowego, makijażu permanentnego i tatuażu trwałego (N=52).

Zgłaszane problemy po użyciu kosmetyków: Na pytanie dotyczące problemów zdrowotnych po użyciu kosmetyków odpowiedzi udzieliło 109 kobiet, w tym 37 (34,1%) osobom takie problemy zdarzyły się przynajmniej raz w życiu, w tym 3 (2,8%) kobietom problemy po użyciu kosmetyków zdarzyły się wielokrotnie, natomiast 72 (66%) ankietowanych przyznało, że nigdy nie miało takich problemów. Charakter problemów zdrowotnych jakie mieli ankietowani spośród 52 osób które odpowiedziało na pytanie, to w większości swędzenie skóry w miejscu kontaktu z kosmetykiem - 29 osób (55,8%), następnie zaczerwienienie i wysypka w miejscu kontaktu z kosmetykiem - 16 osób (30,8%). Łącznie 7 kobiet (13,4%) przyznało, że odczuwały swędzenie, zaczerwienienie, wysypkę w innych okolicach niż miejsce kontaktu z kosmetykiem, duszność, zatkanie nosa lub katar. Jedna ankietowana odczuwała ,,łzawienie po zastosowaniu kredki do oczu". Czas trwania problemów zdrowotnych w przypadku 6 (15,4) osób u których opisane problemy były obecne w dniu wypełniania ankiety wynosił od 1 dnia do 1 roku, mediana 10,5 dnia. Natomiast u większości - 33 (84,6) kobiet problemy ustąpiły w przedziale od 1 godziny do 2 tygodni, mediana wyniosła 3 dni. Spośród 30 kobiet, które udzieliły odpowiedzi, 17 (56,7%) nie korzystało z pomocy lekarskiej w związku z problemami zdrowotnymi po kosmetykach, 13 (43,3%) kobiet korzystało z pomocy lekarskiej jeden raz lub więcej.

Zgłaszane problemy po wykonaniu tatuażu trwałego: Na pytanie dotyczące problemów zdrowotnych po zastosowaniu tatuażu trwałego odpowiedziały 103 kobiety. Wśród nich 2 osoby (2%)przyznały, że odczuły swędzenie skóry w miejscu wykonania tatuażu, które utrzymywało się 1 tydzień i nie skutkowało koniecznością interwencji lekarza, ani leczenia.

Zgłaszane problemy po wykonaniu tatuażu czasowego: Spośród 103 ankietowanych które odpowiedziały na pytanie, 9 (8,8%) osób zaobserwowało tatuaż czasowy spowodował wystąpienie problematów zdrowotnych. Na pytanie dotyczące charakteru objawów po wykonaniu tatuażu czasowego odpowiedziało 9 osób. Swędzenie, zaczerwienienie lub wysypka w miejscu tatuażu czasowego utrzymujące się ponad 2 tygodnie od jego wykonania odczuło 7 osób, natomiast 2 osobom zdarzyło się swędzenie skóry w innych okolicach ciała niż miejsce wykonania tatuażu czasowego. Wszystkim z 9 osób które odpowiedziały na pytanie problemy ustąpiły w okresie od 2 godzin do 3 tygodni, a mediana wyniosła 4 dni. W związku z wystąpieniem objawów 1 osoba skorzystała z pomocy lekarskiej, natomiast 6 kobiet nie wymagało interwencji lekarza. W przypadku 3 ankietowanych w celu złagodzenia objawów zastosowano leki do użytku zewnętrznego: maści, kremy, roztwory.

Zgłaszane problemy po wykonaniu makijażu permanentnego: Na pytanie dotyczące problemów skórnych po zastosowaniu makijażu permanentnego łącznie odpowiedziały 102 kobiety, u 4 (3,9%) z nich wykonanie makijażu permanentnego spowodowało wystąpienie problemów skórnych jakim było swędzenie w miejscu wykonania makijażu utrzymujące się ponad 2 tygodnie od jego wykonania. Objawy utrzymywały się od 2 dni do 2 tygodni, mediana to 4,5 dnia. Żadna z osób dotkniętych dolegliwościami nie skorzystała z pomocy lekarskiej. Jedna z ankietowanych zastosowała leki użytku zewnętrznego w celu złagodzenia objawów. W przypadku 36 (35,3%) ankietowanych makijaż permanentny nie spowodował wystąpienia problemów, a 62 (60,8%) osób nie miało nigdy wykonanego makijażu permanentnego. Pytane o wcześniejsze reakcje alergiczne były 4 na 5 osób.

Częstość występowania reakcji alergicznych, próby uczuleniowe: Z 82 osób, które odpowiedziało na pytanie o to czy kiedykolwiek wykonano u nich próbę uczuleniową z pigmentami do tatuażu lub makijażu permanentnego (podanie małej ilości pigmentu i obserwacja reakcji skórnej) tylko 12 (14,5%) osób miało wykonywaną próbę uczuleniową, co u dwóch kobiet wykazało reakcję niepożądaną na wykorzystane preparaty i skutkowało w rezygnacją z zabiegu oraz użycie innych pigmentów. Na pytanie dotyczące problemów skórnych: swędzenie, zaczerwienienie, wysypka w miejscu kontaktu skóry z przedmiotami metalowymi (kolczyki, klipsy, łańcuszki, metalowe guziki, nity, monety, narzędzia itd.) odpowiedziało 105 osób. Większość - 71 (61,6%) nie zaobserwowało nigdy problemów z wyżej wymienionymi przedmiotami. Kobiety w liczbie 34 (32,3%) przyznały, że miały problemy skórne po kontakcie z metalami od 1 do ponad 10 razy w życiu. Najczęstszym przedmiotem wymienianym jako 'problematyczny' były kolczyki 24 (68,6%), metalowe dodatki do odzieży - 4 (11,4%) oraz biżuteria - 5 (14,3%). Rycina 3 przedstawia częstość występowania reakcji niepożądanych wśród ankietowanych w miejscu kontaktu skóry z metalowymi przedmiotami. W ostatnim pytaniu ankietowane zostały zapytane czy miały wykonywane kiedykolwiek testy płatkowe inaczej „testy kontaktowe”, „testy naskórkowe” polegające na naklejeniu plastrów z różnymi substancjami na skórę i obserwacji reakcji przez kilka dni. W przypadku 23 (21,5%) osób wykazały uczulenie, większość czyli 65 (63,7%) kobiet podało, że nie miało wykonywanych nigdy testów, a u 14 (13,7%) ankietowanych nie wykazały żadnego uczulenia.

Wnioski

1. Najczęściej używanymi barwnikami w preparatach wykorzystywanych w makijażu permanentnym są biały dwutlenek tytanu i czarny tlenek żelaza, w każdym preparacie znajduje się woda i gliceryna.
2. Cztery spośród pięciu kobiet korzystających z makijażu permanentnego są przed zabiegiem pytane o wcześniejsze reakcje niepożądane.
3. Jedna na 25 kobiet ma problemy skórne utrzymujące się ponad 2 tygodnie po zabiegu makijażu permanentnego.

Chcesz przeczytać cały artykuł? Skontaktuj się z nami!

r e k l a m a

Bądź na bieżąco - obserwuj nas: