r e k l a m a
 |
Częstość występowania chorób skóry w losowej grupie dorosłych Polaków
Radosław Śpiewak
Sugerowany sposób cytowania: Śpiewak R: Częstość występowania chorób skóry w losowej grupie dorosłych Polaków. Estetol Med Kosmetol 2012; 2(2): 50-53. DOI: http://dx.doi.org/10.14320/EMK.2012.010
Streszczenie
Niewiele wiadomo na temat rozpowszechnienia chorób skóry w generalnej populacji Polaków. Cel: Ocena częstości występowania chorób skóry w losowej próbie populacji generalnej. Materiał i metody: W badaniach wzięło udział 145 losowo wybranych dorosłych mieszkańców gminy wiejskiej we wschodniej Polsce: 67 kobiet i 78 mężczyzn w wieku 18-75 (mediana 43) lat. Dane na temat chorobowości życiowej na choroby skóry (choroba obecna w przeszłości lub w chwili badania) zostały zebrane za pomocą standardowego kwestionariusza wypełnianego przez lekarza. Najbardziej prawdopodobne rozpoznanie było ustalane na miejscu przez specjalistę dermatologa na podstawie danych z wywiadu, morfologii zmian skórnych (jeśli występowały w chwili badania), a także kart informacyjnych i zaświadczeń z wcześniejszego leczenia okazanych przez uczestników badań. Wyniki: Spośród 145 badanych, 42 (29,0%; 9 5%CI: 21,6-36,3%) zgłaszało występowanie chorób skóry w przeszłości lub obecnie. Najczęściej zgłaszano objawy wyprysku/zapalenia skóry (10,3%;
95%CI: 5,4-15,3%), a następnie trądziku (4,8%; 95%CI: 1,3-8,3%), grzybicy skóry lub paznokci (3,4%; 95%CI: 0,5-6,4%), pokrzywki oraz łuszczycy (w obu przypadkach 2,8%; 95%CI: 0,1-5,4%). Skórne reakcje polekowe różnego typu zgłosiło 2,1% badanych (95%CI: 0,0-4,4%). Na podstawie porównania uzyskanych częstości z danymi dla innych populacji można wysnuć przypuszczenie, że niektóre problemy skórne były bagatelizowane lub przemilczane przez respondentów. Zatem uzyskane częstości mogą bardziej odzwierciedlać częstość chorób, które powodowały uciążliwość dla badanych i dlatego zostały zapamiętane przez respondentów, niż częstość wszystkich chorób skóry, również tych mniej dokuczliwych. Wnioski: Co trzeci dorosły Polak aktualnie choruje bądź chorował w przeszłości na choroby skóry, najczęściej na choroby z kręgu wyprysku lub trądziku.
Słowa kluczowe: dermatoepidemiologia, epidemiologia, choroby skóry, populacja generalna, badania ankietowe, badania lekarskie
| Abstract | Reprint (PDF) | DOI: 10.14320/EMK.2012.010
Fragment artykułu:
Dermatoepidemiologia to nowy dział medycyny powstały na styku dermatologii i epidemiologii. Zajmuje się częstością występowania chorób skóry w populacjach, jak również identyfikacją czynników ryzyka oraz grup ryzyka. Dermatoepidemiologia jest jednym z głównych filarów dermatologii opartej na dowodach naukowych [1]. Dziedzina ta powstała w odpowiedzi na palący problem braku danych epidemiologicznych na temat występowania chorób skóry w populacji generalnej. Brak danych na temat rozpowszechnienia chorób skóry w populacji generalnej utrudnia racjonalne planowanie w zakresie usług medycznych i zdrowia publicznego.
Cel
Celem niniejszej pracy była ocena częstości występowania chorób skóry w losowej próbie dorosłych Polaków.
Materiał i metody
W latach 1998-2000 prowadzono badania nad występowaniem chorób skóry prowokowanych przez pracę wśród mieszkańców 37 losowo wybranych gospodarstw
rolnych położonych w 9 wsiach należących do gminy Wilków w województwie lubelskim. W badaniach wzięło udział 145 losowo wybranych dorosłych mieszkańców gminy wiejskiej we wschodniej Polsce: 67 kobiet i 78 mężczyzn w wieku 18-75 (mediana 43) lat. Wszyscy mieszkańcy zaproszeni do badania zgodzili się wziąć w nim udział. Badania przeprowadził specjalista dermatolog stosując wcześniej opisany kwestionariusz [2], dotyczący objawów skórnych prowokowanych przez pracę, który w odniesieniu do każdego objawu lub dolegliwości skórnej zawierał dodatkowe pytania służące ścisłemu rozgraniczeniu między problemami skórnymi prowokowanymi przez pracę a niezawodowymi
chorobami skóry. Dermatolog ustalał najbardziej prawdopodobne rozpoznanie na podstawie udzielonych odpowiedzi, a w przypadku obecności zmian skórnych w czasie badania, były one również uwzględniane w procesie diagnostycznym, podobnie jak przedstawiane przez badanych zaświadczenia lekarskie oraz karty informacyjne z wcześniejszego leczenia chorób skóry. Wyniki badań nad częstością występowania dolegliwości skórnych prowokowanych przez pracę zostały opublikowane bezpośrednio po zakończeniu badań [3],
natomiast dane na temat chorób niezawodowych są przedmiotem niniejszego artykułu.
Wyniki
Spośród 145 badanych, 42 osoby (29,0%; 95%CI: 21,6-36,3%) zgłaszały występowanie niezawodowych chorób skóry w przeszłości lub obecnie. W badanej grupie najczęściej stwierdzano choroby z kręgu wyprysku oraz trądziku (tabela 1).
Dyskusja
Jak dotąd nie było opublikowanych danych na temat częstości występowania chorób skóry w populacji generalnej Polaków. Uzyskane wyniki nie odbiegają znaczne od danych z innych krajów. Występowanie objawów wyprysku kiedykolwiek w życiu zostało zgłoszone przez jednego na dziesięciu uczestników badań. Autor świadomie zrezygnował tutaj z pokusy zgadywania rozpoznań poszczególnych typów wyprysku (kontaktowy alergiczny, z podrażnienia, atopowy itd.), ponieważ rozróżnienie tych chorób na podstawie wywiadu, a nawet objawów klinicznych jest w wielu przypadkach
praktycznie niemożliwe [5,6]. Jednak globalna częstość wyprysku w tej grupie (około 10%) mieści się w zakresie częstości dla poszczególnych rodzajów wyprysku opisywanych
w literaturze. Między innymi, chorobowość życiową dla wyprysku atopowego w różnych krajach szacowano na 5-23%, alergicznego wyprysku kontaktowego na 17%, a wyprysku z podrażnienia na 13% (przegląd w [7]). Analizując dane epidemiologiczne należy mieć na uwadze częste współwystępowanie różnych chorób z kręgu wyprysku, a także wspomnianą wyżej trudność jednoznacznego rozróżnienia między poszczególnymi chorobami z kręgu wyprysku. Występowanie kiedykolwiek w życiu (chorobowość życiowa) objawów sugerujących trądzik zgłaszało bez mała 5% badanych, co wydaje się wartością bardzo niską w świetle danych z badań populacji Hamburga, w których chorobowość punktową na podstawie badania lekarskiego uczestników oceniono na 27% [8]. Prawdopodobnie w obecnych badaniach objawy trądziku zapamiętały i zgłosiły jedynie te osoby, dla których stanowił on znaczący problem. Mieszkańcy wsi, szczególnie osoby starsze mogą wykazywać tendencję do bagatelizowania problemów mało dokuczliwych, czy wręcz kosmetycznych. Podobny
mechanizm mógł zadziałać w przypadku objawów grzybicy skóry oraz paznokci, zgłaszanych przez nieco ponad 3% badanych, co znacznie kontrastuje z danymi opublikowanymi przez innych autorów: W badaniach pracowników gospodarstw rolnych w Polsce północnej,
samą tylko grzybicę stóp stwierdzono u 21-24% badanych [9], zaś częstość grzybicy paznokci w populacji Australijczyków oceniano na 2-8% [10].
W odróżnieniu od trądziku i grzybicy, pokrzywka jest stosunkowo dokuczliwą chorobą i w przypadku przebiegu przewlekłego lub nawrotowego raczej nie umknie uwadze pacjenta. Ze względu na charakterystyczne objawy stosunkowo łatwo jest także zweryfikować rodzaj wykwitów podczas wywiadu, nawet pod ich nieobecność w chwili badania. Zatem częstość występowania kiedykolwiek w życiu objawów pokrzywki zgłaszanych przez uczestników badania na poziomie 2,8% wydaje się dość wiarygodnym wskaźnikiem. Wartość ta jest wyższa od opisanej w populacji generalnej Niemców chorobowości życiowej na pokrzywkę spontaniczną przewlekłą (1,8%), a zarazem niższa od chorobowości na pokrzywkę cholinergiczną (11,2%), można ją zatem interpretować jako wypadkową chorobowości na różne typy pokrzywki. Z powodów podanych w odniesieniu do wyprysku, również i tutaj autor zrezygnował z niezbyt realistycznej w warunkach badania
terenowego pokusy różnicowania typów pokrzywek. Dostępne dane epidemiologiczne odnośnie do różnych postaci pokrzywki zostały szczegółowo omówione w [11]. Występowanie objawów łuszczycy kiedykolwiek w życiu zgłaszało w przebadanej populacji 2,8% osób, co mieści się w zakresie wartości obserwowanych w innych krajach, gdzie chorobowość życiowa na łuszczycę sięga od 0,9% (USA) do 8,5% (Norwegia) [12].
Niepożądane reakcje polekowe stanowią istotny problem społeczny, który wydaje się narastać wraz rosnącą konsumpcją leków [13]. W niniejszych badaniach 2,1% uczestników doświadczyło przynajmniej jednego epizodu skórnej reakcji polekowej. W ogólnopolskich badaniach stanu zdrowia uczniów szkół rolniczych, 9,7% uczestników doświadczyło niepożądanych reakcji polekowych (skórnych lub pozaskórnych), u 6,7%
wystąpiły one po przyjęciu antybiotyków, u 3,0% po kwasie acetylosalicylowym (aspiryna), a u 1,5% po pochodnych pirazolonu (metamizol i aminofenazon) [14]. W badaniach z 2007 roku odsetek studentów UJ na kierunku "Zdrowie Publiczne", którzy przynajmniej raz w życiu doświadczyli niepożądanych reakcji polekowych wynosił aż 30,4% [15]. Bardziej szczegółowe badania studentów tego samego wydziału 2 lata później
wykazały, że 7,8% studentów doświadczyło reakcji niepożądanych po lekach dostępnych bez recepty, a 38,4% po lekach wydawanych z przepisu lekarza [13]. W opisanej w niniejszym artykule populacji, skórnych reakcji polekowych doświadczyło 2,1% badanych.
W przytoczonych wcześniej badaniach studentów zdrowia publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego odsetek respondentów zgłaszających wystąpienie skórnych reakcji polekowych kiedykolwiek w życiu wynosił 13,3% w pierwszym badaniu [15] i 0,7% w drugim [13]. Uzmysławia to znaczną zmienność wyników w niewielkich grupach i potrzebę prowadzenia badań przekrojowych większych grup. Grupa przedstawiona w niniejszym artykule również była stosunkowo nieliczna, co ogranicza siłę wnioskowania na temat rozpowszechnienia chorób skóry w populacji generalnej. Ograniczeniem metodycznym badań było również oparcie wyników na danych z wywiadu zbieranego przez lekarza w warunkach "polowych", bez możliwości wykonania weryfikujących badań diagnostycznych. Obserwowana w codziennym życiu skłonność mieszkańców wsi do bagatelizowania chorób skóry nasuwa podejrzenie, że szacunki na temat częstości chorób, szczególnie tych
mniej uciążliwych, mogą być zaniżone. Ograniczeniem badań przekrojowych jest niemożność weryfikacji diagnozy przez lekarza - objawy chorobowe zwykle są nieobecne w chwili badania, a jeśli nawet są obecne, to lekarz zwykle nie ma możliwości przeprowadzenia pełnej diagnostyki. Przeszkodą w zdobywaniu wiarygodnych danych mogą być też problemy z komunikacją werbalną i zrozumieniem pytań przez badanych, dlatego
niezmiernie istotne jest formułowanie pytań językiem prostym, zrozumiałym dla respondenta i jednoznacznym. Podczas zbierania danych należy pilnie obserwować rozmówców i upewniać się, czy zrozumieli pytania zgodnie z intencją badającego (protokołu badawczego). Niezależnie od wymienionych ograniczeń, przedstawione w niniejszej pracy wyniki pokazują, jak duży jest odsetek osób, dla których choroba skóry była uciążliwa na tyle, że uznały ją za problem i zapamiętały.
Wnioski
Co trzeci dorosły Polak aktualnie choruje bądź chorował w przeszłości na choroby skóry, najczęściej na choroby z kręgu wyprysku oraz trądziku.
Czytaj pełny tekst artykułu (PDF).
|
r e k l a m a
 |
