Analiza występowania składników deklarowanych jako aktywne w preparatach przeciw wypadaniu włosów oraz przegląd systematyczny badań nad ich skutecznością

Pyzik, Magdalena; Plichta, Danuta; Śpiewak, Radosław

doi:10.14320/EMK.2020.006.pl

Estetologia Medyczna i Kosmetologia

Analiza występowania składników deklarowanych jako aktywne w preparatach przeciw wypadaniu włosów oraz przegląd systematyczny badań nad ich skutecznością

Magdalena Pyzik, Danuta Plichta, Radosław Śpiewak

Sugerowany sposób cytowania: Pyzik M, Plichta D, Śpiewak R: Analiza występowania składników deklarowanych jako aktywne w preparatach przeciw wypadaniu włosów oraz przegląd systematyczny badań nad ich skutecznością. Estetol Med Kosmetol 2020; 10: 006.pl. DOI: http://dx.doi.org/10.14320/EMK.2020.006.pl

Streszczenie

W związku z nasilającym się problemem łysienia we współczesnym społeczeństwie coraz częściej słyszy się deklaracje producentów, którzy określają swoje produkty jako „remedium na wypadające włosy”. Zarówno z punktu widzenia konsumenta jak i czysto badawczego spojrzenia, ciekawa jest kwestia pokrycia w literaturze naukowej deklaracji producentów odnoszących się do (faktycznej) skuteczności składników aktywnych, które obecne są w preparatach przeciw utracie włosów. Cel: Analiza występowania składników aktywnych w preparatach kosmetycznych przeciw wypadaniu włosów oraz przegląd systematyczny opublikowanych badań ich skuteczności. Materiał i metody: Przygotowanie pracy przebiegało wieloetapowo i wyglądało następująco: W pierwszym etapie pracy w aptekach, drogeriach, hurtowniach kosmetycznych, gabinetach kosmetycznych oraz na stronach producentów wyszukano preparaty, które na etykiecie zawierały (najczęściej) określenia „przeciw wypadaniu włosów”, „hair loss treatment”, „hamuje wypadanie włosów”, „hair–loss prevention” oraz „do włosów osłabionych i wypadających”, w drugim etapie opracowano tabelę określającą: nazwę preparatu oraz producenta, rodzaj preparatu, skład INCI deklarowany przez producenta oraz pojemność danego produktu wraz z zawartością substancji aktywnej, w trzecim etapie wyodrębniono składniki, które zgodnie z deklaracją producenta mogłyby zapobiegać wypadaniu włosów i przypisano im funkcje według europejskiej Bazy CosIng, w czwartym etapie przeanalizowano publikacje naukowe (przegląd systematyczny) dostępne w bazach danych typu: Pubmed, Scopus, Web od Science, Google Scholar, Polską Bibliografią Lekarską, według słów kluczowych: ‘hair’ AND x („x” oznacza nazwy substancji aktywnych), a także dokonano ręcznego przeglądu piśmiennictwa potwierdzającego skuteczność składników, które zgodnie z deklaracją producenta mogłyby zapobiegać wypadaniu włosów („substancje aktywne”). Wyniki: Przeanalizowano 92 produkty do pielęgnacji włosów które najczęściej występowały w formie: szamponów (33,7% analizowanych preparatów), następnie ampułek (18,5%), lotionów (12,0%), serum (8,7%) i odżywek (7,6%). W przeanalizowanych produktach zidentyfikowano 448 unikalne substancje z których wyselekcjonowano 207 (46,1%) składników deklarowanych przez producenta jako aktywne. Spośród substancji aktywnych w analizowanych produktach najczęściej występowały: gliceryna (glicerol – 73,9% analizowanych preparatatów), wyciąg z krwawnika pospolitego (60,9%), polioksyetylenowany 40 molami tlenku etylenu uwodorniony olejek rycynowy (41,3%); biotyna (witamina H, witamina B7 – 40,2%), niacynamid (nikotynamid, witamina B3, niacyna, kwas nikotynowy – 30,4%), kwas mlekowy (23,9%); pantenol (dekspantenol, witamina B5 – 23,9%); arginina (20,7%); mentol (19,6%); octan tokoferylu (octan witaminy E – 17,4%). Spośród 207 składników aktywnych w analizowanych produktach do włosów tylko 8 posiadało w badaniach naukowych potwierdzenie o skuteczności działania deklarowanego przez producenta: pirytionian cynku, kofeina, olejek cynamonowy z kory, kwas oleanolowy, wyciąg z korzenia żeń-szenia, białka z łożysk, ekstrakt z korzenia rdestu wielokwiatowego, ekstrakt z liści bioty wschodniej. Dodatkowo odnaleziono badania wskazujące na to, iż niektóre składniki np. niacynamid wykazywał działanie odwrotne do deklarowanego. Wśród analizowanych badań znalazło się także takie, które wskazywało na skuteczność adenozyny w walce z nadmiernym wypadaniem włosów a nie została ona zastosowana w żadnym z 92 przeanalizowanych preparatów. Wnioski: Zdecydowana większość składników preparatów przeciw wypadaniu włosów określanych przez producentów jako „aktywne” nie zostały przebadane pod kątem skuteczności. Niektóre dostępne na polskim rynku preparaty „przeciw wypadaniu włosów” zawierają składniki o wykazanym w badaniach naukowych działaniu hamującym wzrost włosów (niacynamid, ekstrakt z imbiru, kurkuma plamista). Badania naukowe wykazały korzystne działanie adenozyny, która hamuje wypadanie i stymuluje wzrost włosów, jednak żaden z przeanalizowanych preparatów przeciw wypadaniu włosów jej nie zawierał.

Słowa kluczowe: wypadanie włosów, łysienie, produkty kosmetyczne, składniki aktywne

| English version |

Finansowanie i konflikt interesów

Przedstawione badania i przygotowanie niniejszej publikacji zostało w całości sfinansowane z własnych środków autorów. Autorzy deklarują niewystępowanie konfliktu interesów w odniesieniu do treści zawartych w niniejszej pracy.

Adres do korespondencji

prof. dr hab. med. Radosław Śpiewak
Zakład Dermatologii Doświadczalnej i Kosmetologii
Wydział Farmaceutyczny UJ
ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków
Tel.: 12 620 58 30, Fax: 12 620 56 45
E-mail: spiewak.eu@gmail.com

Data złożenia: 20 października 2020
Data akceptacji: 31 grudnia 2020

Estetologia Medyczna i Kosmetologia online - www.estetologia.pl
Open Access, online ISSN 2084-2007; print ISSN 2084-199X, DOI: 10.14320/EstetolMedKosmetol
Wydawca udziela zgody na korzystanie z tego serwisu wyłącznie pod warunkiem akceptacji regulaminu oraz respektowania praw autorskich
Document created: 20 October 2020, last updated: 10 August 2024
© Radosław Śpiewak Instytut Dermatologii